مقدمه

پرخوری عصبی و اضطراب از جمله اختلالات شایعی هستند که بسیاری از زنان و مردان در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. ارتباط تنگاتنگ میان ذهن و بدن باعث می‌شود که فشارهای روانی به‌طور مستقیم بر الگوهای تغذیه اثر بگذارند. در این میان، مشاوره تغذیه و روان می‌تواند به عنوان یک رویکرد ترکیبی و علمی، به درمان و مدیریت این مشکلات کمک کند. هدف این مقاله بررسی نقش مشاوره تغذیه و روان در بهبود اضطراب و پرخوری عصبی است.

اضطراب و اثرات آن بر تغذیه

اضطراب یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که می‌تواند بر عملکرد دستگاه گوارش و الگوهای تغذیه‌ای اثر بگذارد. بسیاری از افراد در شرایط اضطراب شدید دچار کاهش اشتها یا برعکس پرخوری می‌شوند. تغییرات هورمونی ناشی از اضطراب، از جمله افزایش کورتیزول، می‌تواند منجر به تمایل بیشتر به غذاهای پرکالری و شیرین شود. این چرخه ناسالم در نهایت باعث افزایش وزن، مشکلات گوارشی و تشدید احساس گناه و افسردگی خواهد شد.

پرخوری عصبی: یک چرخه معیوب

پرخوری عصبی یا Binge Eating Disorder یکی از اختلالات تغذیه‌ای رایج است که با مصرف مقادیر زیاد غذا در مدت کوتاه و احساس از دست دادن کنترل همراه است. این اختلال اغلب در پاسخ به استرس، اضطراب یا مشکلات هیجانی رخ می‌دهد. افراد مبتلا معمولاً پس از دوره‌های پرخوری دچار احساس گناه شدید می‌شوند که خود می‌تواند اضطراب را تشدید کند. درمان این اختلال نیازمند رویکردی چندبعدی است که هم به جنبه‌های روانی و هم به عادات غذایی فرد توجه داشته باشد.

نقش مشاوره تغذیه

مشاور تغذیه با بررسی عادات غذایی فرد، کمبودهای احتمالی مواد مغذی و عوامل محرک پرخوری می‌تواند برنامه غذایی متعادلی طراحی کند. این برنامه معمولاً شامل مصرف منظم وعده‌های غذایی، استفاده از غذاهای سرشار از فیبر و پروتئین برای افزایش احساس سیری و کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده است. مشاوره تغذیه همچنین به افراد کمک می‌کند تا رابطه سالم‌تری با غذا ایجاد کنند و به جای استفاده از خوردن به عنوان راهی برای مقابله با استرس، به سمت رفتارهای جایگزین سالم هدایت شوند.

نقش مشاوره روان‌شناسی

مشاوره روان‌شناسی در درمان پرخوری عصبی و اضطراب نقش حیاتی دارد. یکی از رویکردهای نوین در این زمینه، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) است. در این روش، به افراد آموزش داده می‌شود به جای سرکوب یا اجتناب از افکار و احساسات منفی، آن‌ها را بپذیرند و در عین حال متعهد به اقداماتی در راستای ارزش‌های زندگی خود شوند.

تکنیک‌های ACT شامل ذهن‌آگاهی (Mindfulness)، افزایش انعطاف‌پذیری روانی و تمرکز بر زمان حال است. این رویکرد به افراد کمک می‌کند بدون قضاوت با هیجانات خود کنار بیایند، از چرخه اضطراب–پرخوری فاصله بگیرند و رفتارهای سالم‌تری را انتخاب کنند.

رویکرد ترکیبی مشاوره تغذیه و روان

تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیب مشاوره تغذیه‌ای و روان‌شناسی بهترین نتایج را در درمان پرخوری عصبی و اضطراب به همراه دارد. مشاور تغذیه به اصلاح عادات غذایی و تأمین نیازهای جسمی فرد می‌پردازد، در حالی که روان‌شناس به جنبه‌های هیجانی و رفتاری می‌پردازد. این رویکرد جامع باعث می‌شود که فرد هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی بهبود یابد و احتمال عود علائم کاهش یابد.

مطالعات علمی و شواهد

مطالعات متعددی اثربخشی رویکرد ترکیبی را نشان داده‌اند. پژوهش‌ها حاکی از آن است که مداخلات تغذیه‌ای در کنار درمان‌های روان‌شناختی، میزان پرخوری و علائم اضطراب را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. مطالعه‌ای در مجله International Journal of Eating Disorders نشان داده است که ترکیب روان‌درمانی از جمله ACT و مشاوره تغذیه‌ای منجر به بهبود پایدارتر در بیماران مبتلا به پرخوری عصبی شده است. همچنین گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مقالات منتشرشده توسط Harvard Health بر اهمیت این رویکرد چندبعدی تأکید دارند.

توصیه‌های کاربردی

برای مقابله با اضطراب و پرخوری عصبی، توصیه‌های زیر می‌تواند سودمند باشد:

• برنامه‌ریزی منظم برای وعده‌های غذایی
• مصرف غذاهای سالم و پر فیبر
• کاهش مصرف کافئین و شکر
• تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا
• خواب کافی و منظم
• ورزش منظم برای کاهش استرس
• مراجعه به مشاور تغذیه و روان در صورت بروز علائم شدید

جمع‌بندی

اضطراب و پرخوری عصبی مشکلات شایعی هستند که می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهند. مشاوره تغذیه و روان با ارائه یک رویکرد جامع و علمی می‌تواند به درمان این اختلالات کمک کند. تغذیه سالم، همراه با آموزش مهارت‌های روان‌شناختی مانند پذیرش و تعهد، ابزاری قدرتمند برای کنترل استرس، کاهش پرخوری و ارتقای سلامت جسمی و روانی فراهم می‌آورد.

منابع (رفرنس‌ها)

1. Harvard Medical School. (2020). The gut-brain connection. Harvard Health Publishing. Retrieved from https://www.health.harvard.edu


2. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.


3. Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2011). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change. New York: Guilford Press.


4. World Health Organization. (2021). Mental health and nutrition. Geneva: WHO Publications. Retrieved from https://www.who.int/publications


5. Wilfley, D. E., Welch, R. R., Stein, R. I., Spurrell, E. B., Cohen, L. R., Saelens, B. E., … Matt, G. E. (2002). Cognitive-behavioral therapy for binge eating disorder: A multicenter trial. International Journal of Eating Disorders, 31(3), 301–312. https://doi.org/10.1002/eat.10046